Cilt lekeleri günümüzde çoğu insanda oldukça yaygın bir problemdir. Bu problemin nedenleri arasında doğum lekeleri, pigmentasyon bozuklukları, döküntüler ve enfeksiyonlar gibi birçok farklı neden bulunur. Bazı nedenler zararsızdır, ancak diğerleri tıbbi yardım gerektirir.
Cilt, cilde rengini veren pigment olan melanin içerir. Daha fazla melanine sahip olmak cildi koyulaştırırken daha az melalin ise cilt de daha açık noktalara neden olur. Melanin ayrıca saç ve göz renginden de sorumludur.
Cilt lekeleri bir kişinin normal cilt tonundan farklı olduğu için kolaylıkla fark edilebilir. Açık, koyu, kırmızı, gri veya mavi gibi farklı bir renk olabilirler.
Bu semptomu olan kişilerin, tedavi gerektiğinde cilt lekelerinin nedenini anlamaları önemlidir.
Bu makale, cilt lekelerinin çeşitli nedenlerini araştırıyor ve hangilerinin tedavi gerektirdiğini açıklıyor.
Cilt lekelerine ne sebep olur?
Cilt lekelerinin aşağıdakiler dahil birçok farklı nedeni vardır:
- Doğum lekeleri
- Cilt pigmentasyon bozuklukları
- Deri döküntüleri
- Cilt enfeksiyonları
- Cilt kanserleri
- Tıbbi durumlar
Bunların her birine aşağıda daha ayrıntılı olarak bakıyoruz.
Doğum lekeleri
Doğum lekeleri, insanların doğduklarında sahip oldukları renk bozulmalarıdır. Bazı doğum lekesi türleri zamanla kaybolurken, diğerleri kalıcı olabilir.
Doğum lekeleri vasküler veya pigmentlidir. Vasküler doğum lekeleri kırmızıdır ve derideki anormal kan damarları nedeniyle oluşur.
Vasküler Doğum Lekesi Türleri Şunları Içerir:
Çilek nevüs: Hemanjiyom olarak da adlandırılır, bu yaygın bir vasküler doğum lekesidir. Kırmızı bir leke olarak görünür ve en çok yüz, kafa derisi, göğüs ve sırtta görülür. Çilek nevüsü genellikle tedavi gerektirmez.
Somon lekesi: Nevus simpleks olarak da adlandırılan bu düz kırmızı veya pembe deri lekesi tipik olarak boyunda veya alında görülür. Yüzde 40 oranında tüm bebeklerin doğum lekesi bu tip lekeyi kapsar.
Port şarap lekesi: Bu fark edilir bir düz kırmızı veya mor doğum lekesidir. Bazı port şarap lekeleri, lazer tedavisi veya kozmetik kamuflaj içeren tedavi gerektirebilir.
Pigmentli doğum lekeleri genellikle beyaz, kahverengi, mavi veya gridir. Derideki melanin ile ilgili bir problemden kaynaklanırlar.
Pigmentli Doğum Lekesi Türleri Şunları Içerir:
Moğol mavi lekeler: Bunlar sırtta ve doğumda kalçada bulunabilen mavi veya gri lekelerdir. Koyu tenli bebeklerin bu doğum lekelerine sahip olma olasılığı daha yüksektir. Moğol mavisi lekeleri, çocuk büyüdükçe sıklıkla kaybolur.
Benler: Bunlar genellikle zararsız olan siyah veya kahverengi lekelerdir. Bununla birlikte, bir ben şekil, boyut veya doku değiştirirse doktora görünmek en iyisidir.
Café-au-lait noktası: Bunlar açık tende görülen kahverengi cilt lekeleri dir. Koyu tende ise siyah kahve renkli lekeler olarak görülür. Café-au-lait lekeleri genellikle oval şekillidir ve çocuk büyüdükçe kaybolabilir.
Cilt pigmentasyon bozuklukları
Bir kişinin daha açık veya daha koyu cilt lekeleri varsa, bu cilt pigmentasyon bozukluğunu gösterebilir. Cilt pigmentasyon bozukluğunun tipi şunları içerir:
Melazma: Bu genellikle yüz cildini etkileyen ve kahverengi lekelere neden olan yaygın bir cilt durumudur. Kadınları erkeklerden daha sık etkiler. Melazma tetikleyicileri güneşe maruz kalma ve hormonal değişiklikleri içerebilir.
Vitiligo: Bu hastalık vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir. Melanosit olarak bilinen melanin üreten hücrelerin düzgün çalışmayı durdurmasına neden olur ve bu da daha açık cilt lekeleriyle sonuçlanır. Bazen, bir kişinin saç rengini de değiştirir. Vitiligo’nun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak bağışıklık sistemiyle ilgili bir sorunun bu lekeden sorumlu olduğu düşünülmektedir.
Enflamatuar sonrası hiperpigmentasyon veya hipopigmentasyon: Bu, blister veya yanık gibi cilt travmasını takiben cilt pigmentinde geçici bir artış veya azalmadır.
Albinizm: Albinizm olan insanlar yeterli melanin üretmezler. Bu cilt, saç veya gözlerde çok az pigmente veya hiç pigmente yol açmaz. Albinizm genetik bir bozukluktur, yani bir kişinin ebeveynlerinden birinden veya her ikisinden hatalı bir geni miras aldığı anlamına gelir.
Deri döküntüleri
Bazı cilt döküntüleri de cilt lekelerine neden olabilir. Bunlar:
Rosacea: Bu, kırmızı cilt ve irin dolu lezyonların artmış lekelerine neden olabilecek kronik bir cilt durumudur. Genellikle alnı, yanakları ve burnu etkiler.
Sedef hastalığı: Bu, vücudun herhangi bir yerinde görünebilen, gümüşi kırmızı, kabuklu, pul pul lekelere neden olan bir cilt durumudur. Doktorlar sedef hastalığının bağışıklık sistemindeki bir sorundan kaynaklanabileceğine inanmaktadır.
Kontakt dermatit: Bu döküntü, cilt tahriş edici veya alerjene tepki verdiğinde ortaya çıkar.
Egzama: Atopik dermatit olarak da bilinen bu durum, kaşıntılı, kuru ve çatlak olan kırmızı cilt lekelerine neden olabilir. Bu yamalar bazen sızabilir ve sonra bir kabuk oluşturabilir. Egzamanın nedeni belirsizdir, ancak genetik olarak devralındığı düşünülmektedir. Astım, saman nezlesi ve diğer alerjileri olan kişilerde daha yaygındır.
Cilt enfeksiyonları
Bazı cilt enfeksiyonları ayrıca aşağıdaki gibi renk bozulmasına neden olabilir:
Tinea versicolor: Bu, cilt lekelerinin daha açık veya koyu olmasına neden olabilecek bir mantar cilt enfeksiyonudur. Bu lekeler genellikle yavaş gelişir ve bazen daha büyük lekeler oluşturmak için birleşebilir. Tinea versicolor gövde, boyun ve üst kolları etkileme eğilimindedir.
Mantar: Tinea olarak da bilinen bu, kırmızı veya gümüş halka şeklinde cilt lekelerine neden olan bir mantar cilt enfeksiyonudur. Bu lekeler pullu, kuru veya kaşıntılı olabilir. Saçkıran, kafa derisi, kasık, ayaklar, eller ve tırnaklar da dahil olmak üzere vücudun birçok yerinde görülebilir.
Cildin kandidiyazı: Bu, kırmızı, kaşıntılı cilt lekelerine neden olan bir mantar cilt enfeksiyonudur. Genellikle koltuk altı ve kasık gibi derinin katlandığı bölgelerde görülür.
Cilt kanserleri
Nadir durumlarda, cilt kanseri renk bozulmalarına neden olabilir. Cilt kanseri türleri şunları içerir:
Aktinik keratoz: Bunlar kuru, pullu, kanser öncesi cilt lekeleridir. Tedavi edilmezse skuamöz hücreli karsinomda ilerleyebilirler.
Bazal hücreli karsinom: Bunlar ten rengi, inci benzeri, pembe deri lekeleri veya şişliklerdir. Bazal hücreli karsinomlar cilt kanserinin en yaygın şeklidir.
Skuamöz hücre karsinoması: Bunlar iyileşebilen ve sonra tekrar açılabilen kırmızı yumrular, yaralar veya pullu lekelerdir. Skuamöz hücreli karsinomlar ikinci en yaygın cilt kanseri türüdür.
Melanom: Bu kanser mevcut mollerde gelişebilir veya yeni karanlık lekeler olarak görünebilir. Melanomlar cilt kanserinin en şiddetli şeklidir ve erken tanı ve hızlı tedavi çok önemlidir.
Tıbbi durumlar
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı tıbbi durumlar, cilt lekelerine neden olabilir:
Siyanoz: Kandaki yetersiz oksijen cildin ve dudakların mavi veya mor görünmesine neden olabilir. Aniden ortaya çıkan siyanoz, kalp, akciğerler veya hava yolları ile ilgili bir sorunun işareti olabilir. Bu tıbbi bir acil durumdur ve bu durumda olan kişi derhal tıbbi yardım almalıdır.
Lupus: Bu, yanaklarda kelebek şeklinde bir döküntüye neden olabilecek karmaşık bir otoimmün durumdur.
Teşhis edilmemiş veya tedavi edilmemiş diyabet deride değişikliklere neden olabilir, örneğin:
- Sarı, kırmızımsı veya kahverengi cilt lekeleri
- Cildin koyu, kadifemsi lekeleri
- Kalın, sert cilt lekeleri
- Kabarcıklar
- Shin lekeleri
Diğer nedenler
Cilt lekeleri aniden ortaya çıkar ve sonra kaybolursa bu durumun basit bir açıklaması olabilir.
Geçici lekelerin veya kırmızı deri lekelerinin nedenleri şunlardır:
- Kızarma
- Egzersiz
- Güneş yanığı
Soluk cildin geçici lekelerin nedenleri şunlardır:
- Kurutma
- Mide bulantısı
- Düşük kan şekeri
- Soğuk hava koşulları
Ne zaman doktora görünmeli
Yeni bir cilt lekesi ortaya çıkar ve gitmezse, bir doktora görünmek en iyisidir. Bir ben büyüklüğünü, şeklini veya dokusunu değiştirirse tıbbi yardım almak da son derece önemlidir.
Leke Teşhis
Cilt lekelerini teşhis etmek için bir doktor bireye şunları sorabilir:
- Önceden mevcut tıbbi durumlar
- Ciltte oluşan leke ne zaman ve ne kadar süre göründüğü
- Ciltte oluşan leke ilk göründüğünden beri değişip değişmediği
- Leke sonuçu oluşan semptomlar
Doktor etkilenen cildi bir lamba altında inceleyebilir. Ayrıca kan testleri ve cilt biyopsisi gibi başka testler yapmaları gerekebilir. Deri biyopsisi, doktorun küçük bir cilt örneği almasını ve mikroskop altında incelemesini içerecektir.
Leke Tedavi Yöntemleri
Cilt lekesi tedavisi birçok nedene bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bir kişinin cilt lekesinin altında yatan bir sağlık durumu varsa, doktor bu durum için en iyi tedaviyi önerecektir. Altta yatan durumu tedavi etmek sıklıkla ilişkili cilt problemlerini çözer.
Altta yatan neden cilt kanseri ise, kişinin mümkün olan en kısa sürede tedavi görmesi hayati önem taşır.
Doğum lekeleri ve cilt pigmentasyon bozuklukları genellikle tedavi gerektirmez. Bununla birlikte, bazı insanlar kozmetik nedenlerle tedavi görmek isteyebilir. Tedavi seçenekleri arasında lazer tedavisi, kimyasal peelingler ve topikal kremler bulunur.
Limon suyu veya hint yağı, renksiz cilt lekelerinin görünümünü azaltmaya da yardımcı olabilir. Alternatif olarak, insanlar etkilenen cildi kamufle etmek için makyaj kullanabilirler. Bununla birlikte leke tedavisinde özellikle kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır;
Kimyasal peeling yöntemi: Kimyasal peeling (soyma) yönteminde özel geliştirilmiş kimyasal çözeltiler kullanılır. Leke tedavisinde en sık kullanılan kimyasal çözelti glikolik asit denilen meyve asitleridir. Bu tedavi hafif leke sorunu olan ciltlerde uygulanabilir. Seanslar 2-4 hafta arayla 4-6 uygulama olarak yapılabilir.
Enzim peeling (leke maskesi): Enzim peeling leke tedavisinde son yıllarda kullanılmaya başlanan özel bir soyma yöntemidir. Cilde özel bir karışım olan maske uygulanır ve 8-10 saat kadar bekletilir. Bu süre sonunda maske ılık bir suyla çıkarılır ve ardında 4-6 ay süre ile özel bir devam kremi sürülür.
Mezoterapi: Leke giderici özel ilaçlardan oluşan karışımların cilt altına enjekte edilmesi ile lekeler tedavi edilebilir. Bu tedavi yöntemi kimyasal ya da enzim peeling tedavileri ya da lazer tedavileri ile kombine edilebilir.
Lazer tedavileri: Leke tedavisinde farklı lazerler kullanılabilir. Cildin en üst tabakasını soyan fraksiyonel lazerler, renk hücresini hedef alan Q anahtarlı lazerler ve yoğunlaştırılmış ışık kaynakları olan IPL cihazları en sık kullanılan ışık sistemleridir. Lekenin tonuna ve yaygınlığına göre lazer uygulamaları yapılır.
Renk açıcı kremler: Kremler leke tedavisinde tek başına ya da yukarıda sıralanmış olan işlemlerle birlikte kullanılabilir. Leke tedavisinde en sık hidrokinon, C vitamini, arbutin, kojik asit, glikolik asit içeren kremler kullanılır. Ayrıca retinol içeren kremlerde ciltte soyulma etkisi gösterir ve leke tedavisinde yardımcı olarak kullanılabilir.
Güneş koruyucu kremler: Leke tedavisi sırasında mutlaka güneş koruyucu kremler kullanılmalıdır. Bu kremler cildi kış aylarındaki güneşin etkilerinden korur ve lekenin koyulaşmasını engeller.
Lekeleri Önleme
Renksiz cilt lekelerinin tüm nedenlerini önlemek mümkün değildir.
Bununla birlikte, güneşten korunma melazma, güneş yanığı ve cilt kanseri riskini azaltabilir. İnsanlar kendilerini aşağıdakileri uygulayarak güneşten koruyabilirler:
- Güneş koruyucu kullanma
- Öğlen güneşinin dışında kalmak
- Bol giysilerle vucudu örtmek
Görünüm
Yukarıda da bahsedildiği üzere cilt lekelerinin birçok olası nedeni vardır. Doğum lekeleri gibi bazı nedenler zararlı değildir ve tedavi gerektirmeyebilir. Cilt kanseri ve siyanoz gibi diğerlerinin acil tedavi gerektirmesi muhtemeldir.
Yeni renksiz cilt lekeleri ortaya çıkarsa veya mevcut moller herhangi bir şekilde değişirse doktora başvurmak gerekir. Bu, erken tanı ve tedaviyi mümkün kılar, bu da genellikle daha iyi bir görünüme yol açar.
